Diyabetik Tarifler
Diyabet hastaları için sağlıklı ve lezzetli tarifler sunarak, kan şekerini dengelemeye yardımcı olacak besinlerle dolu bir yaşam tarzını teşvik etmeyi amaçlıyoruz. Özellikle sağlıklı beslenmenin ve dengeli diyetin önemi, diyabet yönetiminde kritik bir rol oynamaktadır. Peki, bu sağlıklı besinleri nasıl lezzetli tariflere dönüştürebiliriz? İşte burada devreye giriyor! Herkesin damak tadına hitap edecek, kolayca hazırlayabileceğiniz tarifler ile hem sağlığınızı koruyacak hem de lezzetli yemeklerin tadını çıkaracaksınız. Unutmayın, sağlıklı beslenmek sadece bir zorunluluk değil, aynı zamanda bir yaşam tarzıdır. Bu tarifler, hem göz alıcı hem de ağız sulandırıcı seçenekler sunarak, diyabet yönetiminizi eğlenceli hale getirecek. Gelin, birlikte bu lezzet yolculuğuna çıkalım!
Sağlıklı Kahvaltı Tarifleri
Diyabet yönetiminde güne sağlıklı bir başlangıç yapmak, kan şekerini dengelemek için kritik bir adımdır. Kahvaltı, günün en önemli öğünü olarak kabul edilir ve doğru seçimler yapmak, sağlıklı bir yaşam tarzının temelini oluşturur. Peki, sağlıklı bir kahvaltıda neler olmalı? İşte birkaç öneri:
Öncelikle, tam tahıllı ekmek ve avokado gibi lif açısından zengin gıdalar tercih edilmelidir. Lif, sindirim sistemini düzenler ve kan şekerinin ani yükselmesini önler. Ayrıca, yumurta mükemmel bir protein kaynağıdır. Günlük protein ihtiyacınızı karşılamak için haşlanmış ya da omlet şeklinde tüketebilirsiniz.
Bir diğer seçenek ise yoğurt ve meyve karışımıdır. Özellikle düşük yağlı yoğurt ile taze meyveler bir araya geldiğinde, hem lezzetli hem de besleyici bir kahvaltı elde edersiniz. İşte bu noktada, meyve seçiminizi yaparken şeker oranı düşük olanları tercih etmekte fayda var. Örneğin, çilek ve böğürtlen harika birer seçimdir.
Unutmayın, kahvaltınızı zenginleştirmek için kuruyemişler de harika bir alternatiftir. Badem veya ceviz gibi sağlıklı yağlar içeren kuruyemişler, hem enerji verir hem de kan şekerinizi dengede tutar. Son olarak, kahvaltınızda bol su içmeyi ihmal etmeyin; su, vücudunuzun ihtiyaç duyduğu hidrasyonu sağlar ve metabolizmanızı hızlandırır.
Atıştırmalık Seçenekleri
Diyabetik bireyler için sağlıklı atıştırmalıklar seçmek, kan şekerini dengelemenin yanı sıra enerji seviyelerini de korumaya yardımcı olur. Ara öğünlerde sağlıklı seçenekler tercih etmek, gün boyunca zinde kalmanızı sağlar. Peki, hangi atıştırmalıkları tercih etmelisiniz? İşte bazı öneriler:
Düşük karbonhidratlı atıştırmalıklar arasında avokado tostu ve kuruyemiş karışımı öne çıkıyor. Avokado, sağlıklı yağlar ve lif açısından zengin bir meyve olarak, hem lezzetli hem de doyurucudur. Hızlı bir atıştırmalık arıyorsanız, avokadoyu tam tahıl ekmeğiyle birleştirerek harika bir seçenek elde edebilirsiniz.
Kuruyemişler de sağlıklı yağlar ve protein kaynaklarıdır. Kendi karışımınızı yaparak, fındık, badem ve ceviz gibi besinleri bir araya getirerek hem pratik hem de besleyici bir atıştırmalık hazırlayabilirsiniz. Bu tür atıştırmalıklar, hem lezzetli hem de kan şekerini dengelemeye yardımcı olur.
Unutmayın, atıştırmalıklarınızı seçerken porsiyon kontrolü yapmayı ihmal etmeyin. Doğru ölçülerle, sağlıklı beslenmeyi kolaylaştırabilir ve kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz. Sağlıklı atıştırmalıklar ile hem lezzetli hem de dengeli bir beslenme planı oluşturmak mümkün!
Düşük Karbonhidratlı Atıştırmalıklar
Düşük karbonhidratlı atıştırmalıklar, diyabet hastaları için sağlıklı ve lezzetli bir seçenek sunar. Bu tür atıştırmalıklar, kan şekerini dengelemeye yardımcı olurken, aynı zamanda uzun süre tok kalmanızı sağlar. Peki, bu atıştırmalıklar neler olabilir? İşte birkaç öneri:
Öncelikle, avokado tostunu düşünelim. Avokado, sağlıklı yağlar ve lif açısından zengin bir meyvedir. Bir dilim tam tahıllı ekmek üzerine ezilmiş avokado sürüp, üzerine biraz tuz ve karabiber ekleyerek hızlıca hazırlayabileceğiniz bu atıştırmalık, hem doyurucu hem de enerji vericidir.
Bir diğer seçenek ise kuruyemiş karışımıdır. Kuruyemişler, sağlıklı yağlar ve protein kaynaklarıdır. Kendi karışımınızı yaparak, fındık, badem ve ceviz gibi seçenekleri bir araya getirebilirsiniz. Bu karışım, hem lezzetli hem de pratik bir atıştırmalık sunar.
Ayrıca, sebzelerle hazırlanan humus da harika bir alternatif. Nohut, tahin ve zeytinyağından yapılan bu sos, havuç veya salatalık dilimleri ile birlikte tüketildiğinde, düşük karbonhidratlı bir atıştırmalık olarak öne çıkar. Unutmayın, bu atıştırmalıklar hem sağlıklı hem de doyurucu!
Avokado Tostu
Avokado tostunu hazırlamak, hem pratik hem de sağlıklı bir atıştırmalık arayanlar için harika bir seçenektir. Avokado, sağlıklı yağlar ve lif açısından zengin bir meyvedir. Bu tarif, sadece birkaç malzeme ile hazırlanabilir ve aynı zamanda lezzetli bir tat sunar. Güne enerjik başlamak için mükemmel bir yol!
İşte avokado tostu için ihtiyacınız olan malzemeler:
- 1 adet olgun avokado
- 2 dilim tam tahıllı ekmek
- Bir tutam tuz
- Karabiber
- İsteğe bağlı: limon suyu, domates dilimleri, veya taze yeşillikler
Avokadoyu ezip ekmek üzerine yaydıktan sonra, tuz ve karabiber ile tatlandırabilirsiniz. İsterseniz, üzerine birkaç dilim domates veya taze yeşillik ekleyerek lezzeti artırabilirsiniz. Bu basit ama etkili tarif, hem göz alıcı hem de sağlıklı bir kahvaltı alternatifi sunar. Unutmayın, avokado tostu sadece lezzetli değil, aynı zamanda kan şekerinizi dengelemeye yardımcı olacak harika bir seçenektir!
Kuruyemiş Karışımı
Kuruyemişler, sağlıklı yağlar, protein ve lif açısından zengin bir atıştırmalık seçeneğidir. Diyabet hastaları için ideal bir enerji kaynağı olan bu besinler, kan şekerini dengelemeye yardımcı olur. Kendi kuruyemiş karışımınızı hazırlamak, hem lezzetli hem de sağlıklı bir atıştırmalık oluşturmanın en pratik yoludur. Özellikle, fındık, ceviz, badem ve kabak çekirdeği gibi besleyici seçenekleri bir araya getirerek harika bir karışım elde edebilirsiniz.
Kuruyemiş karışımınızı hazırlarken, aşağıdaki önerilere dikkat edebilirsiniz:
- Çeşitlilik: Farklı kuruyemişleri bir araya getirerek lezzet ve besin değeri açısından zengin bir karışım oluşturun.
- Dozaj: Her bir kuruyemiş türünden eşit miktarda kullanarak dengeli bir karışım elde edin.
- Ekstra Malzemeler: İsterseniz, kuru meyve veya chia tohumu ekleyerek karışımınızı zenginleştirebilirsiniz.
Kuruyemiş karışımınızı hazırladıktan sonra, bu sağlıklı atıştırmalığı günün her saatinde yanınızda bulundurabilirsiniz. İş yerinde, evde veya sporda, enerji ihtiyacınızı karşılamak için mükemmel bir seçenek olacaktır. Unutmayın, doğru porsiyon kontrolü
Protein Bazlı Atıştırmalıklar
Yüksek proteinli atıştırmalıklar, hem lezzetli hem de sağlıklı bir seçenek sunarak, diyabetik bireylerin uzun süre tok kalmasına yardımcı olur. Protein, vücudun ihtiyaç duyduğu temel besin maddelerinden biridir ve kan şekerini dengelemede önemli bir rol oynar. Özellikle ara öğünlerde tercih edilen bu atıştırmalıklar, hem enerji verir hem de sağlıklı bir yaşam tarzını destekler.
Örneğin, yoğurt ve meyve karışımı hem protein hem de lif açısından zengindir. Yoğurt, probiyotik özellikleri sayesinde sindirim sistemini desteklerken, meyveler ise vitamin ve mineral kaynağıdır. Ayrıca, hardal soslu nohut köfteleri gibi tarifler, hem doyurucu hem de besleyici bir seçenek sunar. Düşük karbonhidratlı bir atıştırmalık arayanlar için mükemmel bir alternatiftir.
Protein bazlı atıştırmalıklar arasında şunlar da yer alır:
- Fındık ve badem karışımı
- Hummus ve sebzeler
- Yumurta salatası
Bu atıştırmalıklar, kolayca hazırlanabilir ve her zaman yanınızda taşıyabileceğiniz pratik bir seçenek sunar. Unutmayın, sağlıklı atıştırmalıklar seçmek, hem kan şekeri kontrolünü sağlamak hem de enerjinizi yüksek tutmak için oldukça önemlidir!
Öğle Yemeği Fikirleri
Diyabetik bireyler için dengeli öğle yemekleri hazırlamak, sağlıklı bir yaşam tarzının temel taşlarından biridir. Güne enerjik bir başlangıç yaptıktan sonra, öğle yemeğinizin de bu enerjiyi devam ettirmesi gerekiyor. Peki, ne yiyelim? İşte size birkaç yaratıcı fikir!
Öncelikle, salatalar harika bir seçenek. Taze sebzelerle hazırlanan bir salata, vitamin ve mineral açısından zengin olduğu gibi, aynı zamanda hafif bir öğle yemeği alternatifi sunar. Salatanıza ekleyebileceğiniz bazı malzemeler şunlar olabilir:
- Roka ve ıspanak
- Cherry domatesler
- Avokado dilimleri
- Zeytin ve ceviz
Diğer bir alternatif ise ızgara sebzeler. Izgara sebzeler, hem lezzetli hem de sağlıklı bir öğle yemeği seçeneği sunar. Hızlı ve kolay bir şekilde hazırlanabilen bu yemek, özellikle yaz aylarında tercih edilebilir. Kabak, biber ve patlıcan gibi sebzeleri ızgarada pişirerek, üzerine biraz zeytinyağı ve baharat ekleyerek harika bir lezzet elde edebilirsiniz.
Son olarak, tam tahıllar da öğle yemeğinizi zenginleştirebilir. Kinoa, esmer pirinç veya bulgur gibi tam tahıllar, lif ve besin değeri açısından zengindir. Bu tahılları salatalarınıza veya sebze yemeklerinize ekleyerek, doyurucu ve sağlıklı bir öğle yemeği hazırlayabilirsiniz.
Salata Tarifleri
Diyabetik bireyler için salata tarifleri, hem lezzetli hem de sağlıklı bir seçenek sunar. Taze sebzelerle hazırlanan salatalar, vitamin ve mineral açısından zengin olup, kan şekerini dengelemeye yardımcı olur. Düşünün ki, bir salata sadece bir yemek değil, aynı zamanda sağlığınız için bir yatırım! Örneğin, yeşil yapraklı sebzeler, lif içeriği sayesinde tokluk hissi verirken, aynı zamanda düşük kalorili bir seçenek sunar.
Salata tariflerinizi zenginleştirmek için çeşitli malzemeler kullanabilirsiniz. İşte birkaç öneri:
- Ispanak: Antioksidanlar açısından zengin, kan şekerini dengelemeye yardımcı olur.
- Domates: C vitamini kaynağıdır ve lezzet katar.
- Salatalık: Su içeriği yüksek, ferahlatıcı bir malzeme.
- Avokado: Sağlıklı yağlar içerir ve doyurucudur.
Bu malzemeleri bir araya getirerek, damak zevkinize uygun salatalar oluşturabilirsiniz. Örneğin, ıspanak, avokado ve domates ile hazırlayacağınız bir salata, hem sağlıklı hem de besleyici olacaktır. Üzerine zeytinyağı ve limon suyu ekleyerek lezzetini artırabilirsiniz. Unutmayın, salatanızda kullanacağınız soslar da kan şekerini etkileyebilir, bu yüzden dikkatli olmalısınız!
Izgara Sebzeler
Izgara sebzeler, hem lezzetli hem de sağlıklı bir öğle yemeği alternatifi sunar. Özellikle yaz aylarında, sebzelerin doğal tatlarını ortaya çıkarmak için ızgara yapmak mükemmel bir yöntemdir. Düşük kalorili ve besleyici olan bu sebzeler, diyabetik bireyler için ideal bir seçenek oluşturur. Peki, hangi sebzeleri ızgara yapmalıyız? İşte bazı öneriler:
- Patlıcan: Lif açısından zengin ve düşük kalorili bir sebzedir.
- Kabak: Vitamin ve mineral deposudur, hafif bir tat sunar.
- Biber: Renkli ve lezzetli bir seçenek olarak sofralarınızı süsler.
- Soğan: Izgara yapıldığında tatlı bir lezzet kazanır.
Izgara sebzeler hazırlarken, sebzeleri dilimleyip zeytinyağı, tuz ve baharatlarla marine etmek, lezzetlerini artırır. Ayrıca, ızgarada pişirme süresi sebzelerin türüne göre değişiklik gösterir. Genel olarak, sebzelerin dışı hafifçe kızarana kadar pişirilmesi idealdir. Sonuç olarak, ızgara sebzeler sadece sağlıklı bir alternatif değil, aynı zamanda görsel olarak da çekici bir sunum sağlar. Sağlıklı beslenme yolculuğunuzda bu lezzetli tarifleri mutlaka deneyin!
Akşam Yemeği Alternatifleri
Diyabetik bireyler için akşam yemeği tarifleri, sağlıklı beslenmeyi desteklerken aynı zamanda lezzetli seçenekler sunar. Akşam yemeği, günün yorgunluğunu atmak ve vücudu beslemek için önemli bir fırsattır. Bu nedenle, doğru seçimler yapmak oldukça kritiktir. Örneğin, protein kaynakları ve tam tahıllar gibi besinleri tercih etmek, hem doyurucu hem de sağlıklı bir akşam yemeği oluşturmanıza yardımcı olabilir.
Akşam yemeğinde tercih edebileceğiniz bazı sağlıklı alternatifler şunlardır:
- Izgara Tavuk veya Balık: Protein açısından zengin olan bu seçenekler, sağlıklı yağlar ve vitaminlerle doludur.
- Baklagil Yemekleri: Mercimek veya nohut gibi baklagiller, lif ve protein kaynağı olarak mükemmel bir tercihtir.
- Quinoa Salatası: Tam tahıllar arasında yer alan quinoa, besin değeri yüksek bir seçenektir ve salatalarınıza lezzet katar.
Bu tarifler, hem lezzetli hem de sağlıklı bir akşam yemeği sunarak, kan şekerinizi dengelemenize yardımcı olur. Unutmayın ki doğru porsiyon kontrolü ile bu yemekleri daha da sağlıklı hale getirebilirsiniz. Ayrıca, yemeklerinizi hazırlarken taze sebzeler kullanmak, vitamin ve mineral alımınızı artırır. Sağlıklı bir akşam yemeği, sadece vücudunuzu değil, ruh halinizi de besler!
Protein Kaynakları
Diyabetik bireyler için sağlıklı bir akşam yemeği hazırlarken, protein kaynaklarına dikkat etmek oldukça önemlidir. Protein, vücudun temel yapı taşlarından biri olmasının yanı sıra, tokluk hissi sağlar ve kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur. Özellikle, et, balık ve baklagiller gibi protein kaynakları, hem lezzetli hem de besleyici seçenekler sunar.
İşte, akşam yemeklerinize dahil edebileceğiniz bazı sağlıklı protein kaynakları:
- Et: Tavuk, hindi ve yağsız kırmızı et, yüksek kaliteli protein sağlar.
- Balık: Somon, sardalya ve ton balığı gibi yağlı balıklar, omega-3 yağ asitleri açısından zengindir.
- Baklagiller: Nohut, mercimek ve fasulye, hem protein hem de lif kaynağıdır.
Bu protein kaynaklarını kullanarak, zengin ve dengeli bir akşam yemeği hazırlamak oldukça kolay. Örneğin, ızgara tavuk göğsü ile birlikte bir tabak mercimek salatası, hem doyurucu hem de sağlıklı bir seçenek olacaktır. Ayrıca, protein alımınızı artırmak için sebzelerle zenginleştirilmiş yemekler hazırlayabilirsiniz. Unutmayın, sağlıklı beslenme sadece kan şekerini dengelemekle kalmaz, aynı zamanda genel sağlığınızı da olumlu yönde etkiler!
Tam Tahıllar
, sağlıklı bir diyabetik diyetin vazgeçilmez unsurlarındandır. Bu besinler, lif ve besin değeri açısından zengin olup, kan şekerini dengelemeye yardımcı olur. Özellikle, tam tahıllar vücutta yavaş bir şekilde sindirilir, bu da kan şekeri düzeylerinin daha stabil kalmasını sağlar. Peki, tam tahılların faydaları nelerdir?
Bu besin grubu, yulaf, kahverengi pirinç, kinoa ve tam buğday gibi seçenekleri içerir. Her biri, vücudunuz için gerekli olan enerji ve besin maddelerini sağlar. Ayrıca, tam tahıllar, sindirim sistemini destekleyerek kabızlık gibi sorunların önüne geçer. Bu nedenle, günlük diyetinize tam tahılları dahil etmek, sağlığınızı bir adım öteye taşıyabilir.
Örneğin, kahvaltıda yulaf ezmesi tüketmek, güne enerjik başlamanızı sağlarken, akşam yemeğinde kinoa salatası ile vitamin alımınızı artırabilirsiniz. Tam tahılların sağladığı bu faydalar, hem lezzetli hem de besleyici öğünler hazırlamanıza olanak tanır. Unutmayın, sağlıklı beslenme, sadece diyet değil, aynı zamanda yaşam tarzıdır!
Diyet Planlama İpuçları
Diyabetik bireyler için sağlıklı bir diyet planı oluşturmak, kan şekeri kontrolü açısından büyük önem taşır. Peki, bu süreci nasıl daha etkili hale getirebiliriz? İlk olarak, besin değerlerini anlamak şart. Etiket okumayı öğrenmek, hangi gıdaların sizin için daha uygun olduğunu belirlemenize yardımcı olur. Örneğin, düşük şeker ve yüksek lif içeren gıdalar, diyabet yönetiminde kritik bir rol oynar.
Ölçü kontrolü de göz ardı edilmemesi gereken bir diğer önemli noktadır. Doğru porsiyonları bilmek, sağlıklı beslenmeyi kolaylaştırır. Bu bağlamda, bir porsiyon kontrol tablosu oluşturmak oldukça faydalı olabilir. Aşağıda, bazı yaygın gıdaların önerilen porsiyon miktarlarını bulabilirsiniz:
Gıda | Önerilen Porsiyon Miktarı |
---|---|
Sebzeler | 1 tabak (200 gram) |
Tam Tahıllar | 1/2 tabak (100 gram) |
Protein Kaynakları | 1 parça (100 gram) |
Son olarak, planlı alışveriş yapmak önemli bir adımdır. Alışveriş listenizi önceden hazırlayarak, sağlıksız atıştırmalıklardan uzak durabilir ve ihtiyacınız olan sağlıklı gıdaları kolayca temin edebilirsiniz. Unutmayın, sağlıklı bir yaşam tarzı, doğru seçimlerle başlar!
Besin Değerlerini Anlamak
Diyabet yönetiminde başarılı olmak için oldukça önemlidir. Besin etiketleri, aldığınız gıdaların içeriklerini ve kalori miktarlarını öğrenmenin en iyi yoludur. Bu etiketlerde genellikle kalori, karbonhidrat, protein, yağ ve lif gibi temel besin değerleri yer alır. Örneğin, bir gıda ürününün etiketinde 100 gramda 10 gram karbonhidrat varsa, bu ürünün kan şekerinizi nasıl etkileyebileceğini daha iyi anlayabilirsiniz.
Ayrıca, şeker ve lif miktarlarına dikkat etmek de kritik. Yüksek lifli gıdalar, sindirim sisteminizi düzenlerken, şeker oranı düşük olanlar kan şekerinizi dengelemeye yardımcı olur. Gıda etiketlerini okurken, şu noktalara dikkat etmelisiniz:
- Toplam Karbonhidrat: Diyabetik bireyler için bu değer en önemli olanıdır.
- Şeker: Eklenmiş şeker miktarını kontrol edin.
- Lif: Yüksek lifli gıdalar tercih edin.
Besin değerlerini anlamak, yalnızca sağlıklı seçimler yapmakla kalmaz, aynı zamanda kan şekerinizi kontrol altında tutmanıza da yardımcı olur. Bu bilgilerle donanmış olarak, alışveriş yaparken daha bilinçli kararlar verebilir ve sağlıklı bir yaşam tarzını benimseyebilirsiniz.
Ölçü Kontrolü
Diyabet yönetiminde , sağlıklı beslenmenin temel taşlarından biridir. Doğru porsiyonları bilmek, kan şekerinizi dengelemenin yanı sıra, genel sağlığınızı da olumlu yönde etkiler. Peki, bu ölçüleri nasıl kontrol edebilirsiniz? İşte bazı ipuçları:
Öncelikle, her öğün için porsiyon boyutlarını anlamak önemlidir. Örneğin, bir tabak sebze, bir avuç kuruyemiş veya 100 gram et gibi ölçüler belirleyerek, ne kadar yediğinizi daha iyi takip edebilirsiniz. Ayrıca, etiket okuma alışkanlığı kazanarak, gıda ürünlerinin içeriklerini anlayabilir ve daha bilinçli seçimler yapabilirsiniz.
Bir tablodan yararlanarak, farklı gıda gruplarının önerilen porsiyonlarını görebilirsiniz:
Gıda Grubu | Önerilen Porsiyon |
---|---|
Sebzeler | 2-3 porsiyon |
Meyveler | 1-2 porsiyon |
Protein (Et, Balık, Baklagiller) | 2-3 porsiyon |
Tam Tahıllar | 4-6 porsiyon |
Son olarak, porsiyon kontrolü yaparken, göz kararı ile ölçüm yapmaktan kaçının. Mümkünse, mutfak tartısı veya ölçü kapları kullanarak daha kesin sonuçlar elde edebilirsiniz. Unutmayın, doğru ölçü ile sağlıklı bir yaşam tarzı oluşturmak, diyabet yönetiminizde büyük bir fark yaratacaktır!
Sıkça Sorulan Sorular
- Diyabetik tarifler neden önemlidir?
Diyabetik tarifler, kan şekerini dengelemeye yardımcı olur ve sağlıklı bir yaşam tarzını destekler. Bu tarifler, besin değerleri yüksek ve lezzetli seçenekler sunarak, diyabet hastalarının günlük beslenme ihtiyaçlarını karşılar.
- Hangi atıştırmalıklar diyabetik bireyler için uygundur?
Düşük karbonhidratlı ve yüksek proteinli atıştırmalıklar, diyabetik bireyler için idealdir. Örneğin, avokado tostları ve kuruyemiş karışımları hem sağlıklı hem de doyurucudur.
- Öğle yemeğinde hangi besinleri tercih etmeliyim?
Taze sebzelerle hazırlanan salatalar ve ızgara sebzeler, dengeli bir öğle yemeği için harika seçeneklerdir. Bu tür yemekler, hem hafif hem de besleyicidir.
- Diyet planlamada nelere dikkat etmeliyim?
Besin değerlerini anlamak ve porsiyon kontrolü yapmak, sağlıklı bir diyet planı oluşturmanın temel unsurlarıdır. Etiket okumak ve doğru ölçüleri bilmek, daha iyi seçimler yapmanıza yardımcı olur.
Medya Polls sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
Henüz yorum yapılmamış.